Hurbilak zaizkigun gazi-gozoak (I)

“Idazten dugunean gure nitasunari mugak zabaltzen dizkiogu, eta gauza bera egiten dugu maitemintzen garenean”

George Orwellek asmatutako Winston Smith pertsonaiak “liburu onenak, berez badakizun zera hori esaten dutenak izaten dira” (“The Best books are those that tell you what you know already”; 1984; 208. orrialdean) antzeman zuen Emile Goldstein-en liburu debekatua irakurtzen hasi zen unetik. Niri ere horixe bera gertatu izan zait Joxean Agirre-ren Zwei Frauen eleberriarekin. Oso liburu hurbila da, gainera, nahiko era sinplean idatzita. Izan ere, amodioari buruz egiten dituen hausnarketek nire inguruan entzundakoen antza handia daukate, hitz eta guzti. Maitasun deritzon sentimendu konplexu hori, sinplifikatu egiten du idazleak.

Lau zatitan banatuta, Agirreren lanak, alde batetik, berak bizitako amodioaren gazi-gozoak kontatzen ditu, eta bestetik, imitazioa eta originalaren arteko erlazioeri buruz hausnarketa sakona sustatzen du, idazlearen rola argitu nahian (“Dagoeneko ez dago horrialde zuririk. Gure aurretik idatzitakoaren gainean idazten dugu”). Dikotomia hori lotzeko, kontakizun bakoitzean protagonista bera ere “mitozalea” dela aitortzen digu narradoreak. Batzuetan, Dostoievskik (Anna Grigorieva) bezala neska bat urreratzeko izkiriatzen du (“Gizonak gizonago egiten dituena”) eta bestetan, adarrak jarri zizkion neskari igorri nahi zion gutuna eleberria bihurtuz (“Idazteko etxea atontzen”) Robert Walserrek bezala.

Idazle eta maitale bezala duen bilakaera

Lau istorio hauen artean, pertsonaiari bilakaera sakona atzematen zaio. Gaztetan, ez daki zer egin behar duen neska bat liluratzeko “Emakumeei beste tankera bateko gizonezkoak gustatuko zitzaizkiela erabaki nuen”, (38 o). “Zahartzaroaren atarikoa den zifrarik gabeko adin tarte horretan” (138. o.), ostera, ez daki zelan egiten duen neskak erakartzeko (“Zaila da jakiten zergaitik maite gaituzten”, 140 o.). Galdera horiek, gaur egungo mutikoei ere ohikoak zaizkigu, izan ere, ez baitakigu zergatik erakartzen ditugun maite gaituzten neskak eta are gutxiago, zer gertatzen zaien amodio horri amaiera emateko.

Liburuaren zehar, pertsonaiak daukan bilakaera pertsonala idazle gisa duenarekin oso loturik dago. Alta, maitale bezala eskarmentu handiagoa hartzen duen heinean, idazle bezala ere hazten da. Eleberriaren bigarren atalean (“Anna Grigorietvna”) lehenbizikoz azaltzen zaigu pertsonaia idazle gisa eta bere idazkera neska bat erakartzeko bide egokiena dela erabat konbentzituta dago (“Neska hori erakartzeko eleberri on idaztea […], eta horretan saiatu nintzen”, 39 o). Kasu honetan, Dostoievski imitatuz, neska bat nahi du eleberria idazteko lan nekeza aurrera eramateko.

Atal honetan, eskarmentu falta igertzen zaio pertsonaiari bi alderdietan, idazle eta maitale bezala. Idazteko, Borgesen “Traidore eta heroien gaia” liburuaren harira, “herrialde okupatu batera” kontakizuna egokitzea bururatzen zaio. Halere, neskari argudioa berea bailitzan aurkezten dio pertsonaiak. Hasiera batean, neska laguntzeko prest agertzen da eta, une batzuetan, liluratuta dirudi, baina azkenean, desagertu egiten da. Gainera, berak aitortzen duenez, “ez zuen besarkada gozatzeko aukerarik izan” (39 o) eta “eleberria erdi bidean zapuztu zen” (40 o). Erabateko porrota.

(...)

PD: Betiko moduen, eskerrik asko Oier-i

A las puertas de cumplir un sueño

Rooney, Ryan Giggs, Paul Scholes... Jugadores de ensueño. El Manchester United, un equipo histórico. En la mente de todos, aquel 5-3 de hace 55 años. El terreno de juego de San Mamés estaba nevado. Una imagen épica para un partido histórico que ha ido pasando de generación en generación rojiblanca. Todos hemos visto alguna imagen de aquel partido. Es un tótem en la historia del Athletic; una historia que se escribe cada día.

La semana pasada en Old Trafford, el 2-3 se convirtió en otro episodio de la épica rojiblanca. Cada aficionado se acordará de dónde estaba en aquel partido y se lo contará a sus hijos y nietos. ¡Qué decir de los 8.000 que fueron a Old Trafford! Aquellos dejaron el nombre del equipo y la afición en uno de los puestos más altos de Europa. Los jugadores, encima, redondearon una gesta; la de "domar" a los diablos rojos en su campo. Partido casi perfecto.

Esta tarde en San Mamés la historia se seguirá escribiendo. Estarán Bobby Chartlon, Carmelo Cedrún o Ignacio Uribe en el campo. Ellos ya cumplieron. Ahora les toca a Fernando Llorente, Ander Herrera o a Andoni Iraola. Lo que hicieron el pasado jueves fue histórico, pero lo de hoy puede ser excepcional. Solo quedan noventa minutos, quizás ciento veinte, para saber si el sueño se ha hecho realidad. Por si acaso, seremos 40.000 en la grada y tropecientos más en el mundo los que apoyemos los colores rojo y blanco.

Aupa Athletic!

Martxoak 12 hura

Oraindik akorduan daukat martxoak 12 hura. Buruan dut zelan klaseko arbeletan “Terrorismoaren kontra eta Konstituzioaren alde” manifestatzeko eskatzen ziguten hainbat ikaslek. Nire eskolan, PP eta Aznarren zale asko zeuden eta Gobernu horrek bota zituen gezur denak defenditzen zituzten. Ez dakit horretaz jabetu ziren, guk, aldiz, bai. Izan ere, jakin baikenekien ETAk ez zuela sarraski hori egin. Nik bezperan, Baliko atentatuen harira Al Kaedak Madrilgo trenak leherarazi zituela sutsuki defenditzen nuen. Halere, “pentsamendu bakarrak” ETA zela behin eta berriz esaten zigun. Eta guk sinistu behar…

Eskolako giroa oso nahasia zen. Jendeak dolu-xingolak Espainiako banderetan zeramatzan. Euskaldunok, ikurriña geneukan, ordea. Ez dut uste hemengo ikurra ipini nahi genuenik, baina egoerak bultzatuta solapak eskegi genituela esango nuke. Dena den, orain, zortzi urte igaro direnean, tontoarena egin genuela gero eta argiago daukat. Sofrimenduak ez dauka banderarik. Areago, nahiz eta batzuk bandera eta ideología zehatz batekin lotu nahi izan duten sofrimendua, M-11-ko biktimeen ahaide eta lagunek pairatutakoak zerikusi gutxi dauka horrekin. Enpatia eta mina norbanakooi dagokizkigun ezaugarriak dira, besterik ez.

Bilbon egin zen manifestazioaren giroa ere antzekoa zen. M-11ko sarriaskiaz baliatuz, ETAk trenak lehertu zituela, Euskadiko espainiartasuna eta Konstituzioa defendatu behar genuela irenstarazi nahi izan ziguten bai Aznarren gobernuak, bai inguruetan zebilkien lobiek (“constitucionalistas” delako horiek). Ia berrehun hildakoak ez zitzaizkien axola. Gobernuak mina bere burua legitimatzeko tresna ezinhobea zela ondo zekien. Euskaldunoi arrotz egiten ez zaigun portaera izan zen PP-rena; sofrimenduaren erabilpen utilitarioarena, hain justu. Alta, Basta Ya-ren manifestazioetan arrunt diren leloak entzuten ziren Bilbaon. Guk, ostera, Irakeko gerraren eta heriotz zigorraren kontrakoak bota genituen. Liskar inutila.

Orain, kontakizun horiek urrun ditut. Ni Breveta-ren atarian nengoen eta gaur Unibertsitatea amaitu berri dut. Gainera, nire klasean zegoen jende askorekin ez daukat inolako harremanik. Ez dakit zelan dabiltzan. Halere, ezin izango dut inoiz ahaztu zelan PPko Gobernuak mina erabili zuen bere gezurrak sinestarazteko eta horren ondorioa izan zen, nire eskolan sortu zen giro nahasi hori. Ezin izango dut ere ahaztu, zelan isiluneko minuturik egin nahi ez zutelako ikaskide bieei klasetik bota zieten, dolua adierazteko modu bakarra bailitzan. Ezta bandera putek sustatu zituzten liskar inutilak.

Oso erraz zaigu banderei errua botatzea. Halere, guk erabiltzeko daukagun erraztasuna ez dugu inoiz kontuan hartzen. Egun hartan, denok ilun itzartu ginen. Madrilekoa hurbil-hurbila zitzaigun. Gainera, bestelako terrorismoa agerian zegoen; bonbak abisatu barik ipintzen zituena, alegia. Dena den, hori ez zen nahikoa eta banderaren gerra etengabean jardun genuen. Mutu, iltzaturik geneukan herrena bota genion elkarri. Begiradak uste dugun baino askoz gehiago adierazten dute eta egun hartan inoiz baino argiago mintzo ziren.

Martxoak 12 hartan, denok oker baina arrazoia apur batekin geunden. Era batean, ez ginen konturatu minak ez daukala banderarik; baizik eta izen eta abizenak. Dolua adierazteko isildu beharrean, luze eta zabal eztabaidatu genuen atentuaren inguruan. Bakoitzak bereari eusten zion; batzuk ETA izan zela defendatzen zuten, besteok Al Qaedarena zela errua esaten genuen. Zorionez, PP eta inguruetako lobiak baino inteligenteagoak izan ginen eta, salbuespenak salbuespen, bakoitza bere nortasun ikurrekin hartaz jabetu zen. Dena den, hobeto egin genezakeela beti izango dut akorduan.

PD: Eskerrik asko Oier!!!

Historias de otros derbis

Casi ha pasado una semana desde el derby de San Mamés. De hecho, el Athletic marcó un hito ayer en Manchester, después de "pasar por encima" del United. Sin embargo, quiero volver al derby del pasado domingo para desmitificar eso de que "al Athletic le regalan los derbys". Para empezar, me gustaría reconocer que hay dos tipos de hinchas de la Real: los que son de la Real y los que son anti-Athletic.

Por desgracia, en Donostia existe un tipo de prensa que se dedica a hacer antibilibainismo. Me parece triste, porque creo que la Real y Donostia son los suficientemente importantes como para no tener que estar mirando qué hace el vecino. Creo que el bloque de la Real, con muchos jugadores de la cantera, tiene un gran futuro por delante, pero para ello necesitan una experiencia que ahora mismo tienen los jugadores del Athletic. Creo que echando las culpas al árbitro van a conseguir todo lo contrario, porque esconder el pobre partido del domingo detrás de Mateu Lahoz es un error.

Volviendo al tema arbitral tengo dos derbies en la memoria en los que el Athletic fue perjudicado por el árbitro con resultados bastante más desastrosos que el domingo. El primero que me viene a la cabeza fue el 1-1 del centenario (1997-1998). El Athletic ganaba 0-1 en el descuento gracias al gol de Aitor Larrazabal, cuando la Real colgó un balón que intentó despejar Imanol Etxeberria con obstrucción de Kovacevic y que cayó franco para que Xabi Gracia empatase. Un gol totalmente ilegal que subió al marcador. Aún me acuerdo del berrinche que me agarré y como fui a mi cuarto acordándome del árbitro y de su familia.

Tres años después, no recuerdo si en el 2000 o en 2001, el Athletic empató también a uno contra la Real. Primero marcó el Athletic y luego empató Aranburu con un soberbio golazo. El partido terminó así. Eso sí, el árbitro anuló un gol legal a Mari Lacruz en el descuento. Era un fuera de juego imposible que el árbitro mal interpretó. De hecho, al final de la primera parte de aquel partido, colegiado anuló otro gol al navarro al interpretar mano de Santi Ezquerro cuando un jugador de la Real le hacía penalti. Una vergüenza, vamos.

¿Con esto qué quiero decir? Los árbitros son humanos y se equivocan. En los derbis ocurre como en todos los partidos: hay veces que los árbitros te favorecen y otras que no. Además, es muy fácil ver el partido desde la TV, pero en el campo es otra historia. De hecho, el primer fallo que tuvo Mateu Lahoz el pasado domingo fue no expulsar a David Zurutuza en el minuto 10 por una entrada criminal a Ander Herrera.

Por eso, me parece absurda la campaña de victimismo de algunos medios donostiarras con el Athletic. Hoy, el equipo rojiblanco es superior a la Real. No hay ninguna duda. Tiene que ser difícil de asimilarlo, más aún cuando ves que pierdes un partido contra un Athletic pobre y en el que te han "robado" un gol. Pero eso les pasa a todos los equipos, sin ir más lejos, a Llorente en Villareal le hicieron un penalti tan evidente que fue invisible a los ojos del colegiado y en Bilbao no hemos estado dándole vueltas una semana. La Real vale más que el gol de Vela y los aficionados son más listos que todo eso.

Hitzak, hitzak...

Ondo iruditzen zait norberak bere sexualitatea ezar dezala. Ondo iruditzen zait mutil bati beste mutil bat edo neska bat gustatzea. Maitasunak sentimendueekin zerikusi handiagoa dauka, rola edo delako horrekin baino. Ederki iruditzeaz gain axola zaizkit nire ingurukoen gustuak. Ez naiz zurrumurruaz ari; baizik eta norbanakoen izaeraz.

Nik beti pentsatu dut tolerantzia horrekin lotura handia daukala. Gizakioi ezberdintzen gaituzten alderdiak errespetatu behar ditugu, bestela elkarbizitza ezinezkoa litzaiguke. Askotan "ez zait axola" eta horrelakoak botatzen ditugu atsegin egiten ez zaizkigun alderdi horiek onartzen ditugula adierazteko. Hala ere, ez gara konturatzen "indeferentzia, mesprexu erabatekoaren adierazgarri perfektua" dela. Axola ez bazaizkigu, ez ditugu alderdi horiek kontuan hartzen, beraz ez dugu pertsona hori bere osotasunean maitatzen. Teorian behintzat.

Gauza hauek tontokeriak dirudite, baina hizkerak indar haundia dauka. Hitzen atzean nolabaiteko "ideologia" ala mundua ulertzeko era bat dago. Ez da berdina "berba egin" ala "mintzatu" esatea; tokiz tokiko aldaketaren adierazleak baitira. Nazismoa eufemismoetan oinarritu zen egin zituen sarraskiak iritzi publikoaren aurrean legitimatzeko. "Reasentamiento" eta "enviar a campos de exterminio"-k ez daukate ohiartzun berdina jendearen aurrean. Halere, batak bestea ekarri zuen. Ez da txantxetakoa, beraz.

Hizkuntza berez datorkigula uste dugu, baina ez zaigu horrela suertatzen. Hitzak mundua azaltzeko tresnak dira, aldiz, manipulatzeko arrisku larrian daude. Hitzari kontzeptua atxikitzen zaio. Horri muina deituko litzaioke; ideologiaren txertoa da eta esangura handia dauka. Alderdi horrek, azkenean, zer esan nahi duen argitzen du. Hori dela eta, kritika edo lelo bat entzuten dugun bakoitzean, hizlaria nor den jakitea garrantzitsua da, hitz horien zentzu guztia ulertzeko.

Horrexegatik, hizkuntza ondo menperatzea ezinbestekoa zaigu mundu hau zer konplexua den barneratzeko. Gauzak ez dira "berez" etortzen, norbaitek asmatu egin ditu. Kezka ezohikoa da, baina normala izan beharko litzateke. Modan ez dago, ordea. Hizkuntza bizirik dagoela-eta, hitz eta esanahi berriak sortzen dira etengabe; geure perzeptzioen mapak bailitzan. Eta mugeen aldaketak onartzen ditugu, igarri gabe, galdetu gabe nork ezarri ote dituzten.

Zuzenketak: Oier Aranzabal, eskerrik asko gizon!!!